سر آغاز

با دلش غم هزار ساله بود

در تنش زخم عميق كينه ها

رخساره بر تافته

چون آتش

مردي بلند درد

مردي كبود بخت

مردي كه

به گل و علف ميماند

 

باد به رخساره اش

                      خطوط درد را مي نوشت

در طاقتش غم

                   شعله مي نمود

جوياي شعله آتشي

                             در ميان دشت بود

كه هم  خونش

                             از غمي افروخته باشد

تا غم دل به شعله نهد

اسب كبود خويش را

                             رها كند

قفل و زنجير كينه را

                             بشكند

رها شود

 

1

 كولي ،

          زنبق كوه ديگر نمي شاسدت

آواز خستگيت

                   در شب به شعله جان نمي دهد

گويا اندوه زخم تو

طولاني تر از آن است

كه اسب غرورت

                   بر كوهسار

                                      شيهه كشد

كولي به كدام سوي رفته اي

ديگر چادرت

                   يادت نمي كند

 

5

كولي بگذار

                از شب بگويم

                                  از شب

وقتي تنهائيت

                                در بوته زار خشك دشت

به درد مي رسد

و صدايت

                   صداي باد مي شود

شب از صبوري عشق تو

                   مي ميرد

 

7

كولي باد بيرقي مي خواهد

كوزه بر دوش

                   دختران ايلت از كدام سوي مي آيند

با ترمه رنگين

كه صبح را به شكوه مي خوانند

نشسته بر اسب

پسران ايلت از كدام سوي مي آيند

با بار اينان

كه روز را به شادي مي برند

كولي روز را به شادي مي برند

كولي يارت از كدام سوي مي آيد؟

انگشتان يارت

                   طرح هزار ستاره است

آبي چشمش

                   تلاطم دريا

مرمرين سينه اش

                      غرور صبح

ارغون پيراهنش

                   بيرق باد

كولي باد بيرقي مي خواهد

 

10

كولي پائيز

                   با تو حرف ها دارد

جان تو با برگ يكي ست

زردي رخسار تو

                   زردي پائيز است

در يورتمه باد

با اسب كبودت

                    به ميخانه دشت بيا

آنجا

          سپيدار

                   حكايت از خشكي دارد

و در ميخانه دشت

                   باز است

به روي هر كس

كه به ميهماني فقيرانه

                             صبح پاييز آيد

 

12

كولي بيا جار زنيم

عشق تو را بر يارت

كولي بيا جار زنيم

آمدنت را بر ايلت

كولي بيا جار زنيم

از قفل زنجيرت

                   از خونت

از گلوگه اي كه بر تنت نشست

از حسرتي كه بر خاطرت گذشت

كولي بيا جار زنيم

از عشقت

                   از مرگت

 

13

آن شب

نه ستاره خوابش برد

نه دو چشم تو

                   كه به اجاقت اميد وتر بود

وقتي گروه به گروه

رديف به رديف

اسب از كنار چادرت گذشت

 

هياهوي ايلت از چه بود ؟

اندوه جانت از چه بود؟

چه بر جانت نشست؟

وقتي آن گيسو بلند

نو عروست

تاج عروسي بر سر

حياي عشقش را

                   با خون سينه اش

بر قامت سفيد اسب عروسيش ريخت

چه بر خاطرت گذشت

وقتي نيلگون چشم

تمناي عشقش را

                             با اشك شبانه اش

براجاق روشن خيمه بست

با باد چه خواندي

كه اينك از اندوه تو

                             ويلان گشت

 

16

نه ديگر آبي چشم ايل

ياد لبخند نمي كند

و مادرت به گيسويش

حنا نمي بندد

گويا اندوه مرگ تو

طولاني تر از آن است

كه دختران ايل

                   ياد شكوفه و علف كنند

بيهوده از علف و آب مي گويم

كولي بيا

          روز را به شامگاه بريم

كولي بيا

تفنگ را صدا دهيم

من در شامگاهان

صداي تو را

               با قبيله

                        صدا خواهم داد

آن دم كه بر كمر كش كوهسار

                                      كوچ مي كند

و صداي زنگ گله اش

ترانه هر دره و سنگ مي شود

آن دم

          تكان هر بوته

تكان دشت مي شود

و شيهه هر اسب

غرور هر مرد

من با تو باز مي گردم

تا در تو بميرم

من با تو باز مي گردم

تا رنگ علف بگيرم

بيهوده بر خاك دشت

                             چنگ مي زني

بر هر شيار اين خاك

طرح انگشتان تو است

و با هر شكوفه دشت

رنگ پيراهن تو

بيهوده نيست

                   كه شقايق به كوهسار

رنگ سرخ شفق را دارد

و بيهوده نيست

                   كه سنبله علف

با آواز پاي اسبان مي شكفد

و بيهوده نيست

                   كه مردم ايلت

بر خيمگاهشان آتش نيفروخته اند

گويا اندوه مرگ تو

حكايت هر چادر ايل است

و ياد تو

          آواز مرداني است

كه اينك به اسبان

                   از كوهسار مي گذرند

بر كنار چادرت

آن گيسو بلند

نو عروست

تاج عروسي بر سر

                             به انتظار تو مانده است

و شيار اشك

                   به رخساره اش

رنگ شفق را گرفته است

او مانده با غمش

                   در كنار خيمه

تا گروه به گروه

رديف به رديف

اسب بگذرد

و فوج كوليان ز راه رسند

                             و خبر از تو آرند

انگشتانش

               حنا دارند

                             و طلا دارند

و چشمانش آفتاب را در طلوع

                                      يار مي شويند

او زيبا تر از آن ست

وقتي كه آفتاب

                   به ستاره اش نگاه مي كند

او زيباتر از آن ازست

وقتي كة آفتاب

                   به ستاره اش نگاه مي كند

او زيبا تر از آن است

وقتي سنبله علف

                             از سم اسبان بيدار مي شود

او زيبا تر از آن است

 

وقتي چهل دختران ايل

                             به تماشاي آب مي روند

 در ديدگانش

ستارگان آسمان گريسته اند

و شكوفه هاي دشت

لطافت خويش را

                   به رخساره اش سپرده اند

 

من با تو باز مي گردم

تا عشق تو را

                   با او بخوانم

من با تو باز مي گردم

تا حرف و غمت را

                      با او بگويم

با آنان بگو

با آن كوهيان

كه مرا ديگر با ايشان

                             سرود عشق نيست

تا آن هنگام

                   كه روزي

مردي دوباره بر خيزد

و اسبي شيهه زخمش را

                                      بر كوهسار كشد

مرا ديگر با ايشان

                   سرود عشق نيست

 كولي بيا

          علف و آب را

                             بيدار كنيم

كولي بيا

قصه ات را

              بيدار كنيم

كولي بيا

 قصه ات را

                   از ستاره و باد بشنويم

بيهوده نيست

                   كه تمام دشت از تو مي گويد

مردم ايلت

بر سر چادرشان

                   ديگر چرغ نمي افروزند

و بعد سراغت را

                   از خاك قبيله نمي گيرد

و كوهسار به سم اسبت

                             انتظار نمي برد

تنها

          تنها

                   بر كنار چادرت

نو عروست

تاج عروسي بر سر

 به انتظار تو مانده است

و شيار اشك

          به رخسازهاش

رنگ شفق را گرفته است

باز گرد

          عاشق ترين مرد

قبيله صداي تو را مي خواهد

و شيهه اسب تو را

كه بيداري

                   هر شكوفه و

                                      علف مي شود

 ايران –اروميه
16 دي ماه 1354

 

شعري براي عمو سلمان

زين پس

          قصه خوان تو خواهم بود

از خروس خوان

                   تا به غروب

با آوائي از درد

پا آبله گون

          بر جاده ها خواهم گذشت

شهر به شهر خواهم گشت

ده به ده خواهم گفت

هاي اين جا

در شهر يتيم من

پير مرد فقيري بود

كه به ده تير شحنه

                             در گذشت

 

زين پس از تو خواهم گفت

از خروس خوان

                   تا به غروب

در همه زمان

در تمام اكناف جهان

با مردم زخم ديده و عريان

در خنه هاي ماتم زده فقر

با لبخند و اشك

از دكان تو

          عمو سلمان پالان دوز

كه تنها زينتش

كاه خشك پالان بود

و تكه چرمي و گليمي

و خون سرخ انگشت تو

از نيش تلخ جوالدوز

ريخته بر آستين پيراهنت

و چشمان آبي دخترت

در گودي رخسارش

كه زيبائيش را

صفا مي بخشيد

چون صبحدمان

صفا مي بخشيد

و لبخند سرود مهر او بود

كه تو هر صبحدم بخواني

آه سارا

          باز هم خون

زين پس از تو خواهم گفت

عمو سلمان پالان دوز

در همه زمان

در تمام اكناف جهان

شهر به شهر خواهم گشت

ده به ده خواهم گفت

در شهر يتيم من

پير مردي بود

كه بر تمام بار كشان

از زجر

لباس زجر مي دوخت

در شهر غريب من

پيرميدي بود

كه از عشق دخترش

 شحنه قامتش را

را به ده تير

          بر مرگ دوخت

عمو سلمان پالان دوز

دختر فقيرت را بگو

بالا بلند سارا را

خروس خوان

آري خروس خوان

بر راهم گلبوتهاي نهد

و در گردش با

                   صدايم دهد

كه زين پس

وقتي كه خون تو فرياد مي شود

تمام جهان را سرخ خواهم ديد

آري-

بالا بلند  سارا را

                   بگو

صبحدمان بر توشه راهم

پيراهني سرخ نهد

و بسان اطلسي نو شكفته 

صدايم دهد

كه من تمامي زجر كشان را

                                      به فرياد خواهم خواند

با دشنه مهر و لبخند

كه زور را ويران سازد

گرد بر گرد زمين

از چين تا به لبنان

درتمام اكناف جهان

شهر به شهر

فرياد خواهم داشت

در شهر غريب من

پير مردي بود

كه به خشم حاكم در گذشت

و از تو خواهم گفت

عمو سلمان پالان دوز

و خواهم شنيد صداي زجر تو را

در تمام گذرگاه ها

وقتي كه بار كشان

بار زجر مي برند

در پالان خشك و فرسوده اشان

صداي زجر تو را خواهم شنيد

خيش

خيش

و تمام خيش خيش ها

خواهند خواند

صداي غم تو را

عمو سلمان پالان دوز

 

اورميه –ايران

زمستان 1355

عشق در پاييز

 

سالي گذشت و باز

اين شهر پير

با من از پاييز مي خواند

سالي گذشت

اما هنوز

دلم به بهار اميد نمي بندد

يارم كه شكل دريا را دارد

با من هميشه از شكفتن مي خواند

يارم مي خواند

بايد رفت

يارم مي گويد

بايد تن را سپر مي كرد

من مي روم پاييز

اما در سايه سار پريده رنگ تو

كه خورشيد مرده را نشاني ست

ديگر چگونه مي شود

مرگ عزير انسان را

با انسان خواند

و قتي دشنه در بر ديوار

به كمين تن نشسته است

و گلهاي سربي

به  بهانه يك فرياد

با خون بهارمي كنند

ديگر چگونه مي شود

در كوچه هاي غمزده شهر

خورشيد را صدا زد

وقتي كه خورشيد مرده باشد

و تو در تن هر رهگذر

رنگ خود را يافته باشي

من مي روم پاييز

در تپه اي آن سوي شهر

در دشتهاي دور

مرا آشنا ئي به انتظار نيست

ديگر همه رفته اند پاييز

دوستي نمانده هيچ ،

من مي روم پاييز

در شهر هاي دور

در جاده هاي علف و گندم

مردمي هستند

كه به لبخندي

                   خوشبخت مي كنند

                                                هر دل را

يادم نخواهد رفت هيچ

آن روزها كه تو مي آمدي

ما بسيار گريسته بوديم

ما در كوچه هاي خلوت و خموش

ودر مزرعه هاي خشك و خراب

نام ترا بسيار شنيده بوديم

ما چون تو گشته بوديم پائيز

جز زردي و درد

                   نبود هيج حاصلمان  

يادم نخواهد رفت هيچ

يارم كه شكل دريا را داشت

هميشه در بردشت

به حسرت گندم نشسته بود

با من مي خواند

بايد رفت

بايد ديد

من مي روم پائيز

ديگر نه دوستي كنارم

نه عشقي در تنم

شمشير كينه نهفته در برابرم

و قومي كه به خشم نشسته اند 

تا آن غريبه اي را

كه حرف ياز عشق مي زند

سر برند

و در مصيبت مردم نهند

بيدار شو اي

                   هم قامت با درخت

اي قامت بلند

تبر ديگر به انتظار گردن تو

صبوري نمي فهمد

وقتي تبر دار فاجعه هم خون تو است

و شب سرد مرگ تو

در كوچه ها نوحه م يخواند

 

من مي روم پائيز

بگو باد  ني زنان بتوفد

بگو باد دل گرفته بخواند

ديگر كدام چشم

زردي رخانم را

سرخ خواهد ديد

ديگر كدام دست ؟

دست مرا خواهد فشرد به عشق ؟
آه پائيز

وقتي دل

          اين همه با عاطفه بيگانه مي شود

وقتي دستي

          اين همه تنها مي بندد

كاش بهار مي دانست

سبزي هميشه شادي نيست

غمگيني در خون درخت نهفته است

و شكوفه فردا از عشق سخن ندارد

كاش شكفتن حرفي بود

                             بر زبانمان

كاش با عشق مي گفتم از فردايمان

آه پائيز وقتي عشق اين همه خونين

در كوچه هاي خلوت و سرد

از فردا مي خواند

وقتي عشق

معناي بودن مي شود

مرا سرودي جر رهائي نمي ماند

من مي روم پاييز

اينك از آنسوي تپه ها ي شهر

كسي مرا به ديدار آينه مي خواند

اينك از آن سوي دريا

كسي با من از خورشيدي مي گويد

يارم كه شكل دريا را دارد

با من از عشق مي خواند

يارم مي خواند

بايد رفت

بايد ديد

من مي روم پائيز

در شامگاهان

گروهي خواهند آمد

رهگذراني كه چراغ دارند

و كلامي در عشق

چراغ خواهند افروخت

                   در هر سو

و خواهند خواند از خورشيد

و كسي خواهد گفت از فردا

                                       از بهار

من مي روم پائيز

با شهر پير بخوان

مرا ديگر

          حسرتي به دل نيست 

ايران – تهران
پاييز 1360

 

پایان مقاله